Moment pojawienia się ciał ketonowych w moczu jest ostateczną chwilą podjęcia odpowiednich działań leczniczych.
Podstawowe znaczenie w diagnostyce cukrzycy mają prawidłowo zebrane wywiady. Rozpoznanie cukrzycy u dziecka nie sprawia zwykle większych trudności, jeżeli stwierdza się:
- charakterystyczne objawy kliniczne,
- glukozurię zwłaszcza z towarzyszącą jej ketonurią,
- hiperglikemię >7 mmol/l na czczo i >11 mmol/l o dowolnej porze doby.
Test doustnego obciążenia glukozą powinno się wykonywać jedynie w przypadkach wątpliwych. Objawy kliniczne zależą od stopnia zaawansowania zaburzeń metabolicznych.
Narastają one w ciągu kilku lat, czasem kilkunastutygodni, okres ten może być jednak bardzo krótki – zwłaszcza u najmłodszych dzieci – i w ciągu 2-3 dni dochodzi do kwasicy ketonowej. Należy zaznaczyć, że głównym ketokwasem u niemowląt jest beta-hydroksymaślan i pomimo ciężkiej ketozy można nie stwierdzić acetonu w moczu. U nastolatków zdarza się natomiast przedłużona ewolucja choroby. Objawy kliniczne i odchylenia w wynikach badań laboratoryjnych są niestałe, ich nasilenie zmienia się, a kwasica ketonowa nie rozwija się przez wiele miesięcy pomimo braku substytucji insulinowej.
Co to jest ketonuria?
Ketonuria – zwana także acetonurią lub ketoacidurią – to stan, gdy w moczu pojawiają się ciała ketonowe. W praktyce tym ketonem jest aceton, który dzięki charakterystycznemu zapachowi jest łatwo wyczuwalny w moczu w przypadku znacznego jego stężenia czemu dodatkowo towarzyszy podwyższenie stężenia ketonów we krwi (tzw.ketonemia), która powoduje powstanie kwasicy metabolicznej a sam aceton może być wyczuwany w powietrzu wydechowym.
Moment pojawienia się ciał ketonowych w moczu jest ostateczną chwilą podjęcia odpowiednich działań leczniczych. Dlatego też w profilaktyce powinno stosować badanie krwi na obecność ciał ketonowych a nie badania moczu, ponieważ ciała ketonowe najpierw występują w krwi a później w moczu.
Biochemicznie do nadmiaru ketonów w organizmie dochodzi, gdy acetylokoenzym A nie może zostać zutylizowany w cyklu Krebsa. Natomiast klinicznie do nadmiaru produkcji ketonów dochodzi w 2 sytuacjach:
- niemożności spalenia cukrów z powodu niedoboru insuliny do czego dochodzi w niewyrównanej cukrzycy
- w przypadku nadmiernej betaoksydacji tłuszczów do czego może doprowadzić głód
Dodatkowo należy pamiętać, że u około 15% osób ketonuria występuje bez jakiejkolwiek przyczyny chorobowej. Inne rzadkie przyczyny ketonurii to glikozuria nerkowa, glikogenozy, dieta z niewielką zawartością węglowodanów lub dużą zawartością białka. Może się również pojawiać przejściowo w przypadku wymiotów lub gorączki.
Leczenie ketonurii jest objawowe tzn. obowiązuje wyrównanie istniejących zaburzeń – wyrównanie poziomu glukozy, zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej czy zapewnienie odpowiedniego bilansu kalorycznego.
